عربستان به دنبال افزایش درآمد گردشگری از طریق حج

عربستان که با درآمد حج یکی از ۱۷ کشور برتر جهان در گردشگری است، قصد دارد با طولانی کردن مدت اقامت حاجیان، درآمد گردشگری خود را تا سال ۲۰۱۶ به حداکثر برساند.

عربستان سعودی یکی از کشورهای خاورمیانه است که کسب ویزای ورود به آن برای گردشگران از سخت ترین ویزاهای جهان است با این حال یکی از 17 کشور برتر جهان درسال 2014 شناخته شد که بیشترین تعداد گردشگر را دارد.

این تناقض آشکار به یمن سفرهای حج و عمره است که با رشد چشمگیر زایرانی که سالانه وارد سایت‌های مقدس این کشور می‌شوند حل می شود. به یمن درآمد حج عربستان از محل ترافیک زایران منبع درآمد قابل توجهی دارد که با درآمد نفت این کشور را درمقایسه با کشورهای پردرآمد نفتی دیگر بشدت ثروتمند کرده است.

درآمدی که عربستان سعودی درمراسم حج از محل اقامت اجباری زایران طی ده روز مراسم حج برای اقامت در هتل‌ها و نیز هزینه حمل و نقل و هزینه‌های مربوط به خرده فروشی و غذا بدست می آورد بیش از 2.7 درصد از کل تولید ناخالص داخلی این کشور را تامین می‌کند. علاوه براین مقادیر بالایی نیز از محل کسب و کار های وابسته به سفر شرکت کنندگان درهمایش‌ها و نمایشگاه‌های وابسته به مراسم حج عاید پادشاهی سعودی می‌شود.

طبق بررسی‌های اعلام شده از سوی اتاق بازرگانی وصنعت عربستان استان‌های شرقی دراین کشور برآورد شده است که مراسم حج برای پادشاهی عربستان سعودی در سال 2014 بیش از.3 45 میلیارد دلار درآمد داشته است. 

همچنین براورد شده است که درآمد حج 5.2 درصد از کل درآمد غیرنفتی عربستان است. از این میزان 27 میلیارد دلار از محل گردشگران مذهبی خارجی که از کشورهای مسلمان به عربستان می‌آیند تامین شده است. 

بیشتر گردشگران کشور سعودی ر انیز مسلمانان منطقه خاورمیانه تشکیل می‌دهند که سالانه برای شرکت در حج و یا در سفر زیارتی عمره به این کشور سفر می‌کنند.

مقامات پادشاهی سعودی مشتاقند که درآمد حج را از طریق طولانی‌تر کردن مدت اقامت زایران برای مراسم حج حتی بیشتر از میزان کنونی افزایش دهند. این مسئله را به ویژه برای افراد پردرآمد طراحی کرده و کشورهای فرستنده زایر را هدف قرار داده‌اند. 

تشویقات و تبلیغات عربستان سعودی دراین زمینه بیشتر بر زایران مسلمان استوار است که دست کم یک بار به این کشور سفر کرده‌اند . افزایش تعداد زایران دست عربستان را برای تامین بودجه جهت زیرساخت‌های مورد نظر خود از نظر خطوط آهن و ساخت فرودگاه‌های تازه و تکمیل کردن هتل‌های نیمه ساخته باز خواهد کرد.

تعداد بازدید کنندگان در  2015 به بیش از 17 میلیون نفر رسیده است. برخی پبیش بینی ها برآورد کرده‌اند که درآمدها به طور بالقوه می‌تواند با افزایش سفر زایران به چهار برابر میزان کنونی افزایش یابد.

جالب آن که عربستان سعودی طی یک استراتژی ملی توسعه گردشگری قصد دارد با طولانی کردن مدت اقامت زایران در مکه آن‌ها را بازدید از مراکز گردشگری و تاریخی خود تشویق کند. اگرچه که این طرح‌های تشویقی عمدتا بر گردشگران داخلی متمرکز است. چرا که عرب‌های سعودی از ولخرج‌ترین گردشگران در کشورهای اروپا و امریکا شناخته شده‌اند و از این رو عربستان سعودی قصد دارد با ساخت هتل ‌های مجلل و مراکز گردشگری و تفریحی لوکس همانند کشورهای غربی گردشگران عرب را تشویق به ماندن در کشور و جلوگیری از خروج پول و ارز از کشور کند.

عربستان اکنون بیش از 11 میلیارد دلار پروژه گردشگری دردست اقدام دارد. تامین مالی این برنامه‌های توسعه ای عمدتا توسط شرکت نفتی آرامکو صورت گرفته که شامل 11 استادیوم ورزشی و اجرای فازهای بعدی طرح املاک و مستغلات حبل عمر در مکه است.

برآورد شده که بیش از 10 میلیون عرب سعودی تعطیلات خود را خارج از کشور می‌گذرانند. مقامات سعودی تلاش دارند با اراپه مقصدهای جایگزین از خروج ارز و درآمدهای گردشگری از کشور جلوگیری کنند. 

جالب‌تراین که مقامات سعودی بشدت مراقب هستند که برنامه‌های تشویقی سبب ایجاد توریسم انبوه و سفر انبوه مسافران داخلی کم درآمد درداخل کشور نشود به افزایش 5 درصدی درآمدها از محل گردشگری داخلی اکتفا کرده‌اند.

گردشگری عامل ایجاد اشتغال برای 750 هزار نفر است که گردشگری را به مهم‌ترین صنایع سعودی مبدل کرده است. مقامات سعودی پیش بینی کرده‌اند که تا سال 2016 بیش از 1.1 میلیون نفر دراین صنعت و مشاغل وابسته به آن مشغول به کار شوند.

تحقق چنین اهدافی به معنی آن است که شاغلان درصنعت گردشگری سعودی نیاز به برنامه‌های آموزشی گسترده‌ای دارند که امکانات وفعالیت‌های کنونی این نیاز را تامین نمی‌کند. با این حال به یمن درآمدهای سرشار حج و سیل پایان ناپذیر و بی وقفه حاجیان از منطقه خاورمیانه فرصت‌های مالی کلانی برای رشد صنعت گردشگری و تحقق اهداف اعلام شده سعودی برای توسعه درآمد های غیرنفتی در سال های پیش رو وجود دارد.

بر اساس آمار، سالانه حدود 300 هزار شهروند ایرانی برای ادای مناسک حج،‌ راهی عربستان سعودی می شوند. بدین ترتیب می توان گفت حدود یک هفتم جمعیت حج را ایرانیان تشکیل می دهند. در این صورت اگر درآمد حدود 8 میلیارد دلاری عربستان را تقسیم به هفت قسمت کنیم، بیش از یک میلیارد آن را ایرانیان هزینه حج می کنند. این هزینه‌ها شامل مسکن، مواد غذایی و آشامیدنی، خرید سوغاتی و مخارج برقراری ارتباط تلفنی است.

به گفته «اردشیر اروجی »مدیرکل سابق دفتر آمار و برنامه‌ریزی سازمان میراث فرهنگی عربستان هر سال حدود یک میلیارد دلار درآمد از طریق زائران ایرانی کسب می‌کند، حتی اگر این مبلغ را در دلار سه هزارتومانی ضرب کنیم به عدد سه هزار میلیارد تومان یا ٣٠ هزار میلیارد ریال می‌رسیم.

این درحالی است که دولت عربستان برای کسب این سود کلان از گردشگران زیارتی ایران، حتی یک دلار هزینه تبلیغ یا تلاش برای جذب نمی‌کند و همه هزینه‌ها برای تبلیغات و جذب حجاج ایرانی در داخل کشور و توسط شرکت‌ها و سازمان‌های داخلی انجام می‌شود.